Dawna siedziba Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół”
- adres: 43-600 Jaworzno, ul. Mickiewicza 2
- koordynaty+50° 12′ 13.03″, +19° 16′ 24.31″
Przy ulicy Mickiewicza 2 znajduje się budynek Miejskiego Centrum Kultury i Sportu. Utrzymany jest w starej zabudowie. Przyczółek budynku ozdabia wytłoczona w miedzi sylwetka sokoła w locie, trzymającego w szponach hantle. Nad wejściem widoczna jest roczna data „1906” , która wskazuje na czas powstania obiektu. Obecnie w „Sokole” swą siedzibę ma Teatr Sztuk, wcześniej był siedzibą jaworznicki MCKiS, a pierwotnie należał on do Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Właśnie stąd budynek wziął swą potoczną nazwę, która obecnie jest rozpowszechniona wśród jaworznian. I mimo swego sędziwego wieku – wszak „Sokół” ma już ponad sto lat – wciąż z powodzeniem służy mieszkańcom miasta, zdobiąc ulicę Mickiewicza.
W czasie rozbiorów Jaworzno leżało w pobliżu tzw. trójkąta trzech cesarzy. Administracyjnie znajdowało się w zaborze austriackim, natomiast geograficznie – na zetknięciu granic trzech państw zaborczych. Mogłoby się wydawać, że do peryferyjnie położonego Jaworzna nie docierały wpływy z głównych polskich ośrodków kulturalnych, jednak w 1984 roku w mieście powstało wspomniane Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Owa instytucja podlegała ruchowi sokolskiemu, który zrzeszał wówczas Polaków znajdujących się pod wszystkimi zaborami oraz polską emigrację. Z kolei polski ruch sokolski stanowił istotną część międzynarodowego Słowiańskiego Związku Sokolstwa. Sokolstwo polskie działało prężnie, kierując się mottem: „W zdrowym ciele zdrowy duch”. Towarzystwu zawdzięcza się rozwój polskiego ruchu sportowego i harcerskiego, a także walkę na rzecz polskiej niepodległości w latach 1914 – 1922. Polski ruch sokolski dążył do odrodzenia narodowego i kulturalnego narodów słowiańskich. Była to działalność niezwykle istotna dla Polaków, gdyż oznaczała ona starania o utrzymanie świadomości narodowej, która miała okazać się pomocna w późniejszych walkach o niepodległość.
Istotna okazała się działalność ruchu sokolskiego w innych dziedzinach życia społecznego. Gimnastyczne grupy „Sokoła” dały początek rozwojowi kultury fizycznej i krzewieniu
w społeczeństwie świadomości konieczności wykonywania ćwiczeń fizycznych, co przełożyło się na rozwój dyscyplin sportowych. Sokolstwo wpłynęło także w znacznym stopniu na rozwój bibliotek publicznych, amatorskich teatrów i ruchu muzycznego.
To właśnie „Sokołowi” miasto Jaworzno zawdzięczać może różnorodność, jaka współcześnie zapanowała w lokalnym życiu sportowym i kulturalnym. Budynek przy ulicy Mickiewicza jest zatem nie tylko zabytkiem mówiącym o przeszłości kulturalnej miasta, ale przede wszystkim – symbolem trwałości i ciągłości, bowiem MCKiS w swojej działalności statutowej posiada zapiski z dawnego programu sokolskiego, dostosowanego oczywiście do czasów współczesnych.
