Równa Górka
Lokalizacja: wzgórze na wschód od osiedla Skałka
Koordynaty: +50° 11′ 40.17″, +19° 17′ 35.29″
Po wyzwoleniu miasta spod okupacji hitlerowskiej w 1945 r., na jego terenie powstało wiele miejsc pamięci – krzyży, pomników, tablic itp.
Równa Górka to wzniesienie zlokalizowane w południowo-wschodniej części miasta, przy ul. Insurekcji Kościuszkowskiej. Na wzgórzu znajduje się kilka obiektów wartych zobaczenia:
- Krzyż „Stojałowszczyków”
- Krzyż braci Pytlów
- kapliczka rodziny Byrczków
- kapliczka Kościuszki
Wzgórze porośnięte brzozowymi zagajnikami na przestrzeni wieków stanowiło miejsce ważnych, historycznych zgromadzeń mieszkańców miasta. To właśnie tutaj zdecydowano m.in. o przyłączeniu się grupy ochotników do powstania kościuszkowskiego, później Legionów Polskich, powstań śląskich, dyskutowano nad losem ludności prześladowanej przez austriackiego zaborcę. Ustronna lokalizacja szybko stała się miejscem wznoszenia modłów i podziękowań dla Stwórcy, co owocowało właśnie ustawianiem kapliczek i krzyży.
Krzyż „Stojałowszczyków”
Ustawiony na szczycie wzgórza w roku 1904 z inicjatywy ks. Stanisława Stojałowskiego, a wykonany z drewna przez Jana Muchę z Wilkoszyna. W 1920 roku, po uroczystej mszy w kościele parafialnym pw. św. Wojciecha i Katarzyny, zamieniono uszkodzony zębem czasu krzyż na nowy. W czasie okupacji krzyż został zniszczony przez Niemców. Ponownie postawiono go w roku 1945, skąd rozpościera się malowniczy widok na jaworznicką dolinę. W roku 1980 zbyt blisko rozpalone ognisko spowodowało, że krzyż spłonął – dopiero po 8 latach, zrekonstruowany krzyż wrócił na swoje miejsce.
Krzyż braci Pytlów
Drugi krzyż znajdujący się na Równej Górce został ustawiony w 1922 roku. Ufundowali go górnicy pragnący upamiętnić, tragicznie zmarłych w wyniku wypadku w kopalni, braci Jana i Ludwika Pytlów.
Kapliczki
Na wzgórzu wybudowano ponadto dwie kapliczki. Jedna z nich związana jest z ocalałymi uczestnikami Powstania Kościuszkowskiego, którzy, bezpiecznie powróciwszy w rodzinne strony, w 1825 r. ustawili kapliczkę. Druga z kolei, zwana kapliczką Matki Boskiej Ostrobramskiej lub kapliczką Byrczków, pochodzi prawdopodobnie z XVII wieku. Według źródeł historycznych uległa ona zniszczeniu, a odbudową w 1838 r. zajęła się właśnie rodzina Byrczków, jako podziękowanie za szczęśliwy powrót braci Byrczków z powstania listopadowego. Według niektórych podań wspomniana rodzina miała zginąć w 1864 r. w wyniku potyczki z Austriakami.
„Na polach Równej Górki
W ciągu dnia i nocy
Czuwa Matka Boża
By spieszyć z pomocą”
