Pomnik żołnierzy AK na cmentarzu pechnickim

Lokalizacja: Centrum miasta, na północny zachód od Rynku, przy ulicy Grunwaldzkiej

Koordynaty: 50°12’21.2″N 19°16’05.9″E

Na skutek donosów 1 grudnia 1943 r. policja niemiecka aresztowała liczna grupę partyzantów AK, do której należało wówczas około 150 młodych ludzi.

Tej samej nocy Niemcy rozstrzelali: Piotra Bulgę, Edwarda Bulgę, Wiktora Faltusa, Włodimierza Głowacza, T. Janikowskiego, Eugeniusza Krawczyka, Fryderyka Purchałkę, Rudolfa Rożnowskiego, Piotra Sośnierza oraz Tadeusza Toszę, a wielu zostało wywiezionych do Reichu. Po tragicznej nocy wielu ocalałych uszło do silniejszych ugrupowań na Podhalu.

Nadszedł rok 1944, Niemcy nadal wykrywali małe grupki partyzanckie. W dniu 29 lipca 1944 r. dobrze poinformowani hitlerowcy z dokładnymi listami weszli do domów partyzantów. Wyroki wykonywano na miejscu. Zginęli wówczas: Ludwik Goryczko, Hilary Herman, Władysław Jamróz, Józef Klein, Feliks Małkus, Jadwiga Małkus, Bronisław Rogoziński, Roman Szmagal, Józef Wójcik. Również na skutek donosów Niemcy schwytali jeszcze Alfreda Stalmacha, którego rozstrzelali 3 września 1944 r. przed gmachem Gestapo, dziś Sądu Rejonowego.

Rodziny pomordowanych zdecydowały o pochówku w grobie zbiorowym na Cmentarzu Pechnickim. W miejscach zabójstw wmurowano tablicę pamiątkową z herbem Krzyża Grunwaldu.