Pomnik Poległych w Walce o Wolność i Lud

Lokalizacja: Byczyna, na skrzyżowaniu ulic Krakowskiej i Gwardzistów

Koordynaty: 50°09’48.9″N 19°18’27.4″E

Charakterystycznym punktem dla centrum dzielnicy Byczyna, jest wysoki obelisk z orłem na szczycie. Na tablicy u podstawy pomnika widnieje następujący napis:

„Wieczna chwała
synom gromady Byczyna
poległym w walce
o wolność i lud
działaczom PPR i PPS
żołnierzom Wojska Polskiego
żołnierzom Armii Ludowej
żołnierzom Armii Radzieckiej
poległym na naszej ziemi
oraz wszystkim pomordowanym
przez okupanta hitlerowskiego
społeczeństwo
gromady Byczyna”

Według podań w tym samym miejscu już w 1786 roku znajdowała się niewielka drewniana kapliczka – kościółek, w której odprawiano nabożeństwa. W roku 1943 kapliczka została zniszczona przez żołnierzy niemieckich, którzy podejrzewali, że Armia Ludowa ukrywa w niej zapasy dynamitu.

Pierwsze komórki PPR, zawiązały się w Bycznie w roku 1942. W tym samym roku w powiecie chrzanowskim zorganizowano oddział partyzancki Gwardii Ludowej, pod dowództwem Stanisława Barana „Bolka”, do którego dołączyła grupa byczyńska. 29 maja 1944 roku Niemcy przeprowadzili szeroko zakrojoną akcję rozbicia i zlikwidowania oddziałów partyzanckich.
W wyniku tych działań aresztowano 78 osób, a za stawianie oporu stracono 3 osoby.