Pomnik ks. Stanisława Stojałowskiego

Lokalizacja: przy ul. Plac Świętego Jana, tuż obok kolegiaty św. Wojciecha i św. Katarzyny

Koordynaty: +50° 12′ 18.19″, +19° 16′ 31.45″

Drugi, co do wieku, pomnik znajdujący się z centrum miasta, obok Kolegiaty św. Wojciecha i św. Katarzyny. Jest to kamienna rzeźba przedstawiająca ks. Stanisława Stojałowskiego – zakonnika jezuity, a następnie kapłana katolickiego, wyświęconego w 1870 roku. Figura umieszczona jest na kamiennym postumencie, u którego podstawy wmurowano tablicę z napisem:

“X. STANISŁAW STOJAŁOWSKI 17 V 184529 X 1911
MĘCZENNIKOWI IDEI LUDOWEJ
WDZIĘCZNI OBYWATELE MIASTA JAWORZNA”

Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się 29 czerwca 1919 roku. W 1939 roku pomnik został rozebrany z nakazu władz okupacyjnych – podobnie jak w przypadku Pomnika Grunwaldu, udało się przechować rzeźbę. Po wyzwoleniu miasta, dość szybko doprowadzono do odbudowy i ponownego odsłonięcia 9 czerwca 1946 roku.

Ksiądz Stanisław Stojałowski był zakonnikiem jezuitą, wielkim działaczem społecznym, ludowym i niepodległościowym. Swoje idee głosił w słynnych czasopismach “Wieniec” i “Pszczółka”. Starał się rozbudzić świadomość narodową pośród społeczności chłopskiej. Był przeciwnikiem wyzysku i nierównego traktowania. Przysłużył się do skrócenia dnia pracy z 16 do 8 godzin. Działał w całej Galicji, a w Jaworznie i Jeleniu był bardzo częstym gościem.