Pomnik Kolejarzy

Lokalizacja: Szczakowa, przy ulicy Jagiellońskiej, niedaleko mostu nad Kozim Brodem

Koordynaty: 50°14’33.0″N 19°17’38.5″E

W dzielnicy Szczakowa przy ulicy Jagiellońskiej, w pobliżu rzeki Kozi Bród znajduje się aluminiowy krzyż, czasza na okrągłej szerokiej stopie oraz prostokątny murek z tablicą:

„W HOŁDZIE POWIESZONYM
PRZEZ NIEMIECKIEGO OKUPANTA
W DNIU 14. 1. 1942 r.
EDWARD BERNISZ
IGNACY CHECHELSKI
FRANCISZEK DRABIK
JAN JURA
TADEUSZ KASPERCZYK
SZCZEPAN KOLKA
JÓZEF KOWALCZYK
TADEUSZ LIS
IZRAEL MANDELBAUM
JAN MAŚLANKA
STEFAN MERTA
WŁADYSŁAW MICHALIK
JAKUB PALUCH
ALEKSANDER RADOMSKI
JÓZEF ROGOZIŃSKI
AUGUSTYN SPYTEK
FRANCISZEK SZYMIEC
ANDRZEJ ŚLUSARCZYK
JACEK ŚLUSARCZYK
JAN ŚLUSARCZYK
JÓZEF WARZECHA
MICHAŁ WOROBIEC
ORAZ 29. 4. 1944 r.
ALOJZY JAROMIN
ANTONI JAROMIN
JAN LEŚ
JÓZEF MAJEWSKI
WIKTOR TOMERA
FRANCISZEK WABIK
SPOŁECZEŃSTWO MIASTA JAWORZNA”

Straceni kolejarze prowadzili w okresie okupacji akcje dywersyjne, wykradając przewożone towary, dokonując zniszczeń, uszkodzeń i sabotaży. Niemcy systematycznie wykrywali sprawców, których torturowano, więziono, a ostatecznie skazywano na karę śmierci. 14 stycznia 1942 roku przy budynku starej rzeźni w Szczakowej, dokonano publicznej egzekucji 22 skazańców. Miała to być przestroga dla miejscowej ludności, wzmocniona dodatkowo rozwieszonymi na terenie miasta plakatami informującymi, o straceniu robotników kolejowych. W efekcie jednak mieszkańcy tym usilniej prowadzili działalność konspiracyjną i dokonywali kolejnych sabotaży. 29 kwietnia 1944 roku Niemcy ponownie przeprowadzili publiczną egzekucję, tym razem powieszono 6 kolejarzy z Długoszyna.

1 września 1966 r. ustawiono symboliczny krzyż upamiętniający powieszonych robotników. Pomnik w miejscu kaźni stanął w roku 1979, a w 1998 ufundowano i poświęcono nową tablicę z nazwiskami ofiar, wykonaną z granitu.