Rezerwat Sasanki
- lokalizacja: dojazd z ulicy św. Wojciecha, niedaleko nieczynnych kamieniołomów
- koordynaty: +50° 13′ 19.02″, +19° 16′ 57.46″
- forma ochrony: Powierzchniowy pomnik przyrody
- Ochrona Sasanki otwartej i dziewięćsioła bezłodygowego
To jeden z najstarszych obiektów chronionych w Jaworznie. Po raz pierwszy występowanie sasanki w tym miejscu zostało opisane przez Józefa Krupę w końcu XIX w., następnie potwierdzone przez Mieczysława Mazarakiego, związanego z Muzeum Ziemi Chrzanowskiej, w 1952 roku. Ostatecznie, w 1981 r., decyzją Wojewody Katowickiego, powstał pomnik przyrody “Sasanka” (powierzchnia 14 ha), chroniący sasanki otwarte i dziewięćsiły bezłodygowe.
W pierwszej połowie lat 90-tych ubiegłego wieku populacja sasanki otwartej liczyła kilkaset pędów kwitnących. Niestety prowadzony w latach 1995-1997 monitoring wykazał stopniowy ubytek liczebności populacji sasanki, a od roku 1998 nie zaobserwowano już żadnych pędów. Ze smutkiem należy stwierdzić, że do tego stanu przyczynili się ludzie (dewastacja oraz wykopywanie kwiatów do przydomowych ogródków), a także szybko postępujące zmiany w ekosystemie związane z zaprzestaniem rolniczego wykorzystania terenów.
Ochrona tego obszaru, pomimo braku sasanki odbywa się nadal, bowiem zgodnie z kryteriami przyjętymi za “Flora Europaea” gatunek może zostać uznany za wymarły jeśli jego występowanie na danym terenie nie zostanie potwierdzone przez okres 25 lat.
Sasanka należy do roślin wieloletnich, jednak kiełkować może jedynie w lukach w pokrywie roślinnej. Obecnie podejmowane są prace mające na celu reintrodukcję Sasanki otwartej na sąsiadującym terenie Sadowej Góry. Niestety zmiany środowiskowe jakie zaszły w tamtejszym terenie uniemożliwiają przywrócenie Sasanki na tym obszarze.
Gatunki chronione tego obszaru: Dziewięćsił bezłodygowy, Wawrzynek wilczełyko, Kruszczyk rdzawoczerwony oraz szerokolistny, Goryczuszka Wettsteina, Lilia złotogłów, Wyblin jednolistny, Śniedek baldaszkowaty.
Źródło zdjęć: Zielnik karpacki
