Pierwszy burmistrz miasta Jaworzna, przedtem naczelnik gminy wsi Jaworzno. W życiu zawodowym był zawiadowcą stacji kolejowej Jaworzno i urzędnikiem dóbr skarbowych.
Urodzony na Morawach, w miejscowości Weisskirchen, jako syn Józefa i Franciszki z domu Walenta. Do Jaworzna przybył około 1880 r., aby podjąć pracę urzędnika w zarządzie dóbr rolnych. Później został zawiadowcą stacji kolejowej Jaworzno na linii lokalnej Jaworzno – Chrzanów – Bolęcin – Piła Kościelecka. Zob. Doms Robert Wilhelm.
Prawdopodobnie był pochodzenia polskiego lub mieszanego, czesko-polskiego. W pewnym stopniu potwierdza to fakt zawarcia małżeństwa z Polką, Zofią Kowalik, z którą miał liczne potomstwo. Używał pisowni swojego nazwiska Schattanek, co wynikało z galicyjskiej mody na niemiecki zapis oraz podwajanie liter. Było to powszechne zjawisko wśród ówczesnych polskich urzędników w Galicji, którzy usiłowali w ten sposób podnieść swoją pozycję społeczną. Po II wojnie światowej, z nakazu urzędowego, nazwisko zostało spolszczone na Szatanek, ale jego córka Zofia, nauczycielka w Jaworznie, później uzyskała zgodę na pisownię Schatanek.
Poza pracą zawodową zajmował się działalnością społeczną, był prezesem miejscowego koła stowarzyszenia weteranów żołnierzy armii austriackiej. W latach 1892-1894 należał do grupy inicjatywnej, która założyła w Jaworznie gniazdo Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół”. Wraz z żoną należał do najaktywniejszych członków tej organizacji. Przystąpiły do niej również jego dorosłe dzieci, syn Feliks oraz córki: Zofia i Herminia. Prawdopodobnie od 1892 r. był wybierany na naczelnika gminy Jaworzno1; świadczą o tym dokumenty zarządu gminy przez niego podpisane. W 1896 r. wydana została tzw. ustawa małomiasteczkowa, która regulowała status miejskich gmin w Galicji. W tej ustawie nie zostało uwzględnione Jaworzno, chociaż spełniało wszelkie wymogi dla statusu miejskiego. Trudno znaleźć wyjaśnienie takiej sytuacji, ponieważ nie odnaleziono dokumentów na ten temat. Możliwe, że doszło do nieporozumienia związanego z nazwą miejscowości: Jaworów, Jaworznia, Jaworzyna – to bardzo popularne nazwy w Galicji. Prawdopodobne jest również to, że władze gminne zaniedbały złożenia formalnego wniosku, opracowania materiałów lub danych statystycznych, co obciążałoby właśnie Franciszka Schattanka, który wtedy był naczelnikiem gminy Jaworzno. Ten błąd musiał być naprawiony przez wystosowanie specjalnego wniosku, zgodnie z obowiązującą drogą prawną. Poprzez odpowiednie agendy Wydziału Krajowego wniosek dostał się pod obrady sejmu galicyjskiego. Na podstawie protokołu obrad sejmu z 21 czerwca 1901 r. można się dowiedzieć, że uchwała o zaliczeniu gminy Jaworzno do miejscowości podlegającej ustawie gminnej z dnia 3 lipca 1896 roku została przegłosowana. W ustawowym terminie uchwała uzyskała podpis cesarza Franciszka Józefa I i pod datą 21 września 1901 r. została ogłoszona i weszła w życie. Zgodnie z tym, wieś Jaworzno otrzymała prawa miejskie, a dotychczasowy naczelnik gminy, Franciszek Schattanek został pierwszym burmistrzem miasta Jaworzna.
Nie pozostał długo na stanowisku, zmarł 23 marca 1903 roku w wieku 54 lat na raka żołądka. Pochowany został na cmentarzu Ciężkowickim w Jaworznie, w grobie rodzinnym.
Rodzina: z małżeństwa z Zofią Kowalik dochował się siedmiorga dzieci, dwóch synów i pięciu córek, które dożyły dorosłości; troje dzieci zmarło we wczesnym dzieciństwie. Trzy córki: Zofia, Franciszka i Herminia (po mężu Doślak) uzyskały wykształcenie nauczycielskie i należały przez kilka dziesięcioleci do kadry pedagogicznej Jaworzna i okolicy. Zofia Schattanek była czynną nauczycielką do połowy XX wieku. Siostry Schattanek miały wielkie zasługi w zakresie alfabetyzacji naszego społeczeństwa, dając w ten sposób możliwość rozwoju mieszkańcom Jaworzna. Syn Feliks również był nauczycielem, wyjechał z Jaworzna i osiedlił się podobno w Bielsku-Białej.
Dla upamiętnienia pierwszego burmistrza jedna z ulic w Jaworznie nosi imię Franciszka Schattanka.
- Ustawa o urządzeniu gmin i ordynacji wyborczej dla gmin z dnia 12 sierpnia 1866 r. – czynne prawo wyborcze mieli obywatele austriaccy, pełnoletni członkowie gmin, płacący podatek bezpośredni, co najmniej od roku. Ustawa wylicza fakultatywnie osoby, które nie posiadają prawa wyborczego (karalność, zdrowie psychiczne, niesamodzielność prawna itd.). Kobiety nie były całkiem wykluczone z prawa głosowania, pod warunkiem, że spełniały warunki samodzielnej własności i płacenia podatków. Ale nie mogły same dokonać aktu głosowania, głos oddawał mąż lub pełnomocnik. Natomiast bierne prawo wyborcze przysługiwało pełnoletnim członkom gmin, po ukończeniu 24 roku życia, za wyjątkiem kobiet posiadających czynne prawo wyborcze. Wyborcy byli podzieleni na trzy kurie. Listy wyborców przygotowywano w ten sposób, że sporządzano listę uprawnionych do głosowania, nazwiska kolejno według wysokości rocznych podatków, od najwyższych do najniższych. W przypadku równych wartości, starszy poprzedzał młodszego. Na końcu podsumowywano płacone podatki i dzielono na trzy równe części pod względem wartości. Pierwsza kuria to kolejne nazwiska do uzyskania pierwszej części wartości podatków, potem kolejno druga i trzecia. Każde koło bez względu na liczbę wyborców wybierało jedną trzecią radnych. Dwie trzecie radnych i zastępców, w każdym kole, powinno być wyznania chrześcijańskiego. Do kurii I włączano obywateli honorowych, duchownych, nauczycieli, adwokatów, notariuszy, osoby z wykształceniem akademickim, wyższych oficerów, którzy posiadali prawa wyborcze bez względu na dochody.
Bibliografia:
Stenograficzne sprawozdania z posiedzeń Sejmu Krajowego Królestwa Galicji, Lodomerii warz z W. Ks. Krakowskim, Lwów, 1900-1901 s. 236-238,240; Ustawa z dnia 21 września 1901 roku o zaliczeniu gminy Jaworzno powiatu chrzanowskiego do miejscowości podlegających ustawie gminnej z dnia 3 lipca 1896 roku /Krajowy Dziennik Rozporządzeń 1901 nr 99 s. 318; Szematyzm królestwa Galicji z Wielkim Księstwem Krakowskim – rok 1902,1905,1910,1913
M.Leś-Runicka, Historia Jaworzna w XIX wieku 1795-1914, Jaworzno 2017, s. 48, 157-159, 162-164, 187; M. Leś-Runicka, Historia Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Jaworznie, Jaworzno 2006, s. 17, 70; M. Leś-Runicka, Pierwszy burmistrz Jaworzna, Franciszek Schatanek, “Co tydzień” 2009 nr 12 dodatek s.1
Archiwum Metropolitalne w Krakowie, Akta parafii Jaworzno sygn. APA- 74; Archiwum Narodowe w Krakowie, c.k. Starostwo Chrzanów sygn. StChI-138; Archiwum Kolegiaty św. Wojciecha w Jaworznie, Akta metrykalne; Muzeum Miasta Jaworzna, Materiały rodziny Schatanków.
Maria Leś-Runicka
