Leśnik, żołnierz I wojny światowej oraz walki o granice niepodległej Polski w latach 1919-1920, kawaler orderu Virtuti Militari; więzień sowieckich łagrów, ochotnik Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w czasie II wojny światowej.
Syn Arnolda i Karoliny Horak, urodził się 9 lipca 1888 r. w Dąbrowie Narodowej, gdzie jego ojciec pełnił funkcję leśniczego rewirowego. Matka Karolina pochodziła z podobnej rodziny, jej ojciec był leśniczym w okolicy Chlum (Czechy). Artur po ukończeniu szkółki początkowej w Ciężkowicach, w latach 1902-1907 uczęszczał do Gimnazjum im. św. Anny w Krakowie. Po zdaniu matury w 1907 r. podjął studia w zakresie leśnictwa w Wiedniu. W latach 1911 -1912 odbywał służbę wojskową w artylerii c. k. armii austriackiej i krótko pracował w zarządzie jaworznickich lasów w wyuczonym zawodzie leśnika.
W lipcu 1914 r. zmobilizowany, najpierw walczył w Serbii, potem na froncie włoskim w Dalmatyńskim Pułku Armat Górskich. Otrzymał siedem odznaczeń austriackich za waleczność – był dwa razy ranny i jeden raz podtruty gazem. Do niewoli włoskiej dostał się 3 listopada 1918 r., a już 28 grudnia tego samego roku zgłosił się ochotniczo do Armii Polskiej organizowanej we Francji. Do kraju powrócił w maju 1919 r. jako żołnierz Armii Hallera. Służył w 12 Pułku Artylerii Polowej, dosłużył się stopnia podporucznika. Za udział w walkach lat 1919-1920 otrzymał srebrny order Virtuti Militari oraz Krzyż Walecznych. Według oceny dowódców był bardzo dobrym oficerem: typ rycerski z niezwykłą dzielnością i bezgranicznym męstwem.
Po demobilizacji, w stopniu kapitana rezerwy, początkowo mieszkał we Lwowie. Poszukiwał pracy w charakterze leśniczego, wreszcie skorzystał z uprawnień żołnierzy Wojska Polskiego i zamieszkał w 1927 r. w wojskowej osadzie Sienkiewicze, gmina Dederkały, powiat Krzemieniec, woj. wołyńskie. Otrzymał 18-hektarową działkę rolną1. Aktywnie działał w Związku Osadników i Związku Strzeleckim powiatu krzemienieckiego. Sowieci po wkroczeniu 17 września 1939 r. w szczególny sposób traktowali osadników wojskowych i ich rodziny, ponieważ słusznie uważano ich za bastion polskości. W lutym 1940 r. ludność osady Sienkiewicze wywieziono za Ural i umieszczono w miejscowości Pieszczanka. W czerwcu 1941 r. Abstorski został oskarżony i skazany na pobyt w obozie pracy. Z chwilą ogłoszenia amnestii, jesienią 1941 r., wstąpił do polskiej armii, gdzie służył w 3 Dywizji Strzelców Karpackich. Przeszedł szlak bojowy 2. Korpusu Polskich Sił Zbrojnych, brał udział w bitwie pod Monte Cassino i dalszych walkach we Włoszech. Po wojnie osiedlił się w Wielkiej Brytanii. Zmarł 5 maja 1955 r., został pochowany na cmentarzu Brompton w Londynie.
Dwukrotnie zawierał związek małżeński. Pierwszy z Marią Bachorz w Szczakowej, drugi z Ludmiłą Szewczuk, córką Stefana i Katarzyny, ur. w 1898 r. w miejscowości Kupiel koło Równa na Wołyniu. Z drugiego małżeństwa miał córkę Halinę, urodzoną w lutym 1922 r., o której brak dalszych informacji. Ludmiła, pod nazwiskiem Aleksandrowicz, po wojnie była nauczycielką Szkoły nr 28 we Lwowie. W Jaworznie Artur miał rodzinę siostry Józefy (ur. 8.10.1879), która w 1898 r. wyszła za mąż za Ludwika Dowsilasa, poczmistrza w Szczakowej. W Krakowie żyła rodzina drugiej siostry Krystyny Jadwigi (ur. 16.02.1881), żony Bolesława Kaweckiego. Artur był stryjecznym bratem (kuzynem) Franciszka Abstorskiego, leśniczego w Byczynie, oraz wujkiem (bratem matki) rodzeństwa Kaweckich. Zob. Abstorski Franciszek – Kawecki Włodzimierz – Kawecki Zbigniew – Starmach Bolesława.
Abstorscy pochodzili z Moraw. W latach 1876-1878 do Jaworzna przyjechali dwaj bracia, Arnold i Franz, leśnicy, którzy podjęli służbę w lasach będących własnością Jaworznickiego Gwarectwa Węgla Kamiennego. Obu zaliczamy do protoplastów dwóch linii rodziny Abstorskich w naszym mieście. Było to dwunaste pokolenie rodu, które od końca XVII wieku uprawiało zawód leśnika i żyło w kręgu mniejszości niemieckiej w Czechach. Abstorscy byli wyznania katolickiego, z urodzenia niemieckojęzyczni, prawdopodobnie tylko z domową znajomością języka czeskiego lub słowackiego. Bardzo szybko ulegli polonizacji i wykazali się obywatelską i patriotyczną postawą. Z chwilą odzyskania w 1918 r. przez nasz naród niepodległości wybrali obywatelstwo Rzeczypospolitej Polskiej. Słowem i czynem określili się jako wierni państwu Polacy, płacąc za to najwyższą cenę swojego życia.
Bracia Abstorscy założyli w Jaworznie rodziny. Arnold był leśniczym w rewirze Dąbrowa Narodowa, a jego potomkowie, wybierając zawód leśnika lub przyrodnika, kontynuowali rodzinną tradycję umiłowania lasów i przyrody. Młodszy, Franz pracował w rewirze Jaworzna, po przejściu na emeryturę zamieszkał w domu swojej żony w Hermannstadt koło Bielska-Białej. Para miała dwóch synów: starszego Arnolda (ur. 1884), który przeniósł się do Krakowa, i młodszego Franciszka (ur. 1887), kierownika rewiru leśnego w Byczynie. Zob. Abstorski Franciszek.
Nazwisko Abstorski pochodzi od nazwy miejscowej Abtsdorf i należy do bardzo rzadkich w Polsce. W latach 2019-2020 mieszkały w Polsce tylko 34 osoby o tym nazwisku: 18 w Jaworznie, 8 w Opolu, 8 w Lewicach na Dolnym Śląsku.
- Osadnictwo wojskowe – nadawanie ziemi zasłużonym żołnierzom Wojska Polskiego. Po I wojnie światowej realizowane było na kresach wschodnich na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1920 r. o nadaniu ziemi żołnierzom Wojska Polskiego. Nazwa „Sienkiewicze” dotyczy osady, która została zorganizowana z ziem majątku Zahajce Duże w gminie Dederkały, na podstawie rozporządzenia starosty krzemienieckiego z dnia 13 stycznia 1927 r. Gromada obejmowała 66 gospodarstw oraz 258 mieszkańców, głównie weteranów armii Hallera.
Bibliografia:
H. Hermann, Genealogie und Heraldik bürgerlicher Familien Österreich-Ungarns, Wien 1899; Sprawozdanie dyrektora c. k. gimnazjum nowodworskiego czyli św. Anny w Krakowie za rok szkolny 1902/3, 1906/7, [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Wołyńskiego, 1927, nr 1, poz. 9, s. 5; G. Łakomski, B. Polak, A. Suchcitz, Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945. Wykazy odznaczonych 1863-1864, 1914-1945, Koszalin 1997, s. 102; Zarys historji wojennej 12-go pułku kresowego artylerii polowej, Warszawa 1928; J. Stobniak-Smogorzewska, Kresowe osadnictwo wojskowe 1920-1945, Warszawa 2003; B. Gralak, Osadnictwo wojskowe marszałka Józefa Piłsudskiego na ziemiach wschodnich Drugiej Rzeczpospolitej 1920-1939, Zgierz 2006; Z Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. Wspomnienia z osad wojskowych 1921-1940, London 1992, s. 343; A. Suchcitz, Non moria omnia. Polacy na londyńskim cmentarzu Brompton, Warszawa 1992; Muzeum Miasta Jaworzna (dalej: MMJ), Księgi metrykalne parafii Jaworzna, sygn. 9,0; 10,0; MMJ, Akta personalne, sygn. I.481.A.125; Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, sygn. I.482.50-4108; sienkiewicze.lupi.netmark.pl (dostęp: 23.05.2020); genealodzy.pl (dostęp: 13.05.2020); forum.vgu.ru (dostęp: 19.02.2020); kresy.genealodzy/osadnicy wojskowi (dostęp: 12.04.2020); docplayer.pl/osadnicy wojskowi (dostęp: 15.03.2020); osadnicy.org (dostęp: 13.01.2020); kresy-siberia.org (dostęp: 02.06.2020); nazwiska-polskie.pl; moikrewni.pl; zwittau.de/orte/abtsdorf.
Maria Leś-Runicka
