Proboszcz jaworznickiej parafii pw. św. Wojciecha i św. Katarzyny Aleksandryjskiej w latach 1666- 1702. Organizator życia kościelnego, animator fundacji religijnych, promotor sprowadzenia z Włoch obrazu Matki Boskiej Passawskiej.
Był proboszczem parafii św. Wojciecha we wsi Jaworzno w latach 1666-1702 – gorliwy kapłan, założyciel Bractwa Matki Boskiej Szkaplerznej, które powołał w 1670 r. oraz utworzył specjalną fundację. W latach 1695-1700 z jego inicjatywy wykonano dobudowę kaplicy Matki Boskiej Szkaplerznej do kościoła parafialnego w Jaworznie. Kaplica o wymiarach 10,2 x 6,6 m, czyli 67 m2, posiadała dach dwuspadowy, cztery duże okna, a z główną nawą kościelną połączona była wewnątrz ozdobnym wejściem kratowym. Powała była sklepiona, podłoga z desek, a pod nią krypta grobowa, w której chowano zasłużonych ludzi. Kaplicę wyposażono w chór oraz organy. W kościele przybywało sprzętu w rodzaju ławek dla wiernych, konfesjonałów, odpowiednich szaf i szafek do przechowywania sprzętów i paramentów liturgicznych. Nad głównym wejściem wybudowano chór, gdzie umieszczono organy ośmiogłosowe. Ambonę usytuowano przy ścianie od zakrystii, była drewniana starej stolarskiej roboty, wejście, specjalne drzwiczki i drewniane schodki, znajdowały się w zakrystii.
Oprócz nauki katechizmu dla dzieci i młodzieży, proboszcz Grocholicki wprowadził zwyczaj specjalnego nauczania dorosłych w czasie niedzielnych mszy. Wybrani uczniowie prowadzili dyskusję na określone tematy przed zgromadzonymi wiernymi. Dorośli, przysłuchując się takiej dyskusji, uczyli się ewangelii, a w domu przekazywali wiedzę młodszym dzieciom. Ks. Grocholicki swoje doświadczenia w zakresie ewangelizacji wiernych zawarł w dziele swego życia, którym była publikacja pod tytułem Katechizm katolicki, opublikowany po raz pierwszy w 1684 r. Praca doczekała się kilkunastu wznowień i przez kilkadziesiąt lat służyła do katechezy w całej diecezji krakowskiej. W zgodnym oświadczeniu wszystkich kapłanów dekanatu Nowa Góra, jaworznicki proboszcz to: wzór kapłana godny naśladowania.
Kolegiata św. Wojciecha w Jaworznie posiada cenny zabytek sztuki sakralnej w postaci obrazu Matki Boskiej Passawskiej, który, jak głosi napis na jego odwrocie, namalowany został w 1666 r. w Neapolu, Wiadomo, że umieszczony był w ołtarzu kaplicy Matki Boskiej Szkaplerznej. Według protokołu wizytacji z 1748 r., obraz ten cieszył się opinią cudownego i udekorowano go licznymi wotami od wiernych przybywających również z dalszej okolicy.
W okresie duszpasterstwa ks. Grocholickiego, w Byczynie mieszkał dzierżawca folwarku Franciszek Locci, rodzony brat Augustyna Locciego, znanego w tym czasie architekta na dworze królewskim Wazów. Wieś Dziećkowice, po drugiej stronie Przemszy, była własnością rodziny Pinoccich, która była spowinowacona z rodziną Loccich. W Jeleniu mieszkał Ludwik Mikołaj Grabiański, ówczesny starosta lipowieckiego klucza dóbr biskupa krakowskiego. Zob. Ludwik Mikołaj Grabiański. Rodziny te utrzymywały ze sobą i proboszczem Grocholickim towarzyskie kontakty, zwyczajem były spotkania w jaworznickiej plebanii po niedzielnej mszy. Wszyscy razem stanowili ówczesną elitę towarzyską. Można założyć, że obraz Matki Boskiej Passawskiej w jaworznickim kościele był prywatną fundacją, zrealizowaną przez Grabiańskiego oraz rodziny Loccich i Pinoccich osiadłych w naszej okolicy. A wszystko to pod opieką proboszcza Grocholickiego, który propagował i szczególnie rozwijał kult maryjny. Ukoronowaniem jego wysiłków była kaplica Matki Boskiej Szkaplerznej. Naturalnym więc czynem jego najznaczniejszych parafian, a jednocześnie osobistych przyjaciół, było jej ozdobienie przez ufundowanie obrazu. Ważnym był również fakt, że rodziny Locci i Pinocci posiadały potrzebne do zakupu kontakty z Włochami. Czas sprowadzenia obrazu można określić na lata 1690-1700. Odtąd obraz Matki Boskiej Passawskiej był cennym dziełem sztuki w jaworznickim kościele, a ołtarz z nim oceniano jako przedziwnie piękny.
Proboszcz Aleksander Grocholicki cieszył się autorytetem społecznym, był doceniany za swego życia i po śmierci, która nastąpiła 15 lutego 1702 r. Pochowany w krypcie zasłużonych, w kaplicy Matki Boskiej Szkaplerznej parafialnego kościoła św. Wojciecha w Jaworznie.
Bibliografia:
J. Kracik, Vixvenerabilis, z dziejów społecznych niższego kleru parafialnego w archidiakonacie krakowskim w XVII-XVIII wieku, Kraków 1982; idem, Duszpasterstwo parafialne w dekanacie Nowa Góra w pierwszej połowie XVIII wieku, „Studia Kościelno-Historyczne” tom II, 1977, s. 129-282; idem, Najstarsze akta kongregacji dekanalnych w archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1973, tom 29, s. 263-272; idem, Biblioteki parafialne a prywatne księgozbiory duchowieństwa. Dekanat Nowa Góra w XVII-XVIII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” tom 32, 1976; Biblioteka PAU i PAN w Krakowie, Księga urodzonych i ochrzczonych parafii Jaworzno w latach 1670-1734, sygn. 1966; Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (dalej: AKMK), Akta wizytacji biskupich; AKMK, Akta parafii Jaworzno, sygn. APA-74; M. Leś-Runicka, Kapłan godny naśladowania, „Co tydzień” 2008, nr 36, s. 21; eadem, Grocholicki Aleksander Piotr, „Co tydzień” 2012, nr 18, s. 12; eadem, Wzór kapłana, „Extra” 2015, nr 7, s. 12; eadem, Włosi w Jaworznie, „Co tydzień” 2012, nr 25, s. 11; I. Brandys, Jaworznicki obraz Matki Bożej Wspomożycielki. Historia kultu i analiza ikonograficzna, „Zeszyty Historyczne Miasta Jaworzna” 2008, z. 11, s. 18-31.
Maria Leś-Runicka
