Etnograf, folklorystka, kustoszka Muzeum Etnograficznego w Krakowie.
Urodziła się w Jaworznie 30 października 1923 r. w rodzinie Klemensa Bittnera i Antoniny z Krupów. Była najstarszą córką z rodzeństwa (siostra Irena, bracia Kazimierz i Jerzy).
Edukację szkolną rozpoczęła w Szkole Powszechnej w Jaworznie, a następnie kontynuowała ją w Miejskim Gimnazjum Żeńskim Humanistycznym w Mysłowicach. W ukończeniu gimnazjum przeszkodził jej wybuch II wojny światowej. Podczas okupacji niemieckiej zdobywała wiedzę na tajnych kompletach. Maturę zdała w 1945 r. w Państwowym Liceum im. St. Staszica w Chrzanowie. W roku akademickim 1945/1946 studiowała anglistykę i socjologię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1946 r. zrezygnowała ze studiów filologicznych i rozpoczęła studia w Katedrze Etnologii i Socjologii UJ pod kierunkiem prof. Kazimierza Moszyńskiego i prof. Kazimierza Dobrowolskiego. Podczas studiów zatrudniła się w Muzeum Etnograficznym w Krakowie kierowanym przez prof. Tadeusza Seweryna. Brała udział w penetracjach terenowych prowadzonych przez muzeum i sekcję zdobnictwa Państwowego Instytutu Badań nad Sztuką Ludową na pograniczu krakowsko-kieleckim i śląsko-krakowskim. Pod kierunkiem prof. Dobrowolskiego prowadziła badania nad sztuką ludową i zdobnictwem góralskim na Podhalu.
W 1949 r. ukończyła studia otrzymując dyplom magistra etnografii. W roku następnym rozpoczęła pracę na stanowisku młodszego asystenta w Katedrze Etnografii Uniwersytetu Wrocławskim. Z uczelnią wrocławską związana była do 1953 r., uzyskując tam stopień adiunkta. W ramach pracy prowadziła badania terenowe na Dolnym Śląsku i Śląsku Opolskim oraz na pograniczu polsko-łużyckim. Rozpoczęła współpracę z Polskim Towarzystwem Ludoznawczym (PTL) we Wrocławiu, w którym w 1953 r. została członkiem Zarządu Głównego. W latach 1953-1954 opracowywała materiały z zakresu rolnictwa i hodowli dla Polskiego Atlasu Etnograficznego wydawanego rzez PTL.
W roku 1956 powróciła do Krakowa i zatrudniła się na etacie kustosza w Muzeum Etnograficznym im. Seweryna Udzieli. Dała się tam poznać jako wnikliwa i rzetelna badaczka rodzimej kultury ludowej. Inicjowała badania terenowe, publikowała materiały i studia etnograficzne poświęcone różnym dziedzinom życia wiejskiego. W kręgu jej szczególnych zainteresowań był strój ludowy, tkaniny i produkcja tkacka. Badała strój ludowy Lachów Sądeckich, Lachów Szczyrzyckich i górali podhalańskich. Podejmowała tematy socjologiczne m.in. nad pozycją dziecka w tradycyjnej kulturze ludowej. Uczestniczyła w organizacji i była jurorem wielu konkursów folklorystycznych. Jako rzeczoznawca-etnograf współpracowała z Centralą Przemysłu Ludowego i Artystycznego przy ocenie wytworów artystów i rzemieślników ludowych. Była inicjatorką powstania Karpackiego Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce, zasiadając w jego jury w latach 1983-1994. Swoje publikacje zamieszczała w „Roczniku Muzeum Etnograficznego w Krakowie” i „Polskiej Sztuce Ludowej”. Opracowała drukiem bibliografie: „Materiały do bibliografii archeologii śródziemnomorskiej w Polsce za lata 1800-1950” (wspólnie z K. Majewskim), „Materiały do bibliografii etnografii polskiej za lata 1944-1945” i „Materiały do bibliografii etnografii polskiej za lata 1945-1954”. Jej najważniejsze dzieło – monografię „Dziecko wiejskie”, wydano w 1984 r. Zmarła 29 listopada 2007 r. w Lubaczowie. Pochowana została na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Rodzina: rodzice byli zasłużonymi nauczycielami jaworznickich szkół, w czasie okupacji hitlerowskiej oboje brali udział w tajnym nauczaniu. W ich prywatnym domu odbywały się tajne komplety, a w nauczaniu uczestniczyła niemal cała rodzina. Ojciec Klemens Bittner uczył matematyki i fizyki, matka Antonina – języka polskiego, historii i geografii, córka Halina udzielała lekcji łaciny.
W 1957 r. wyszła za mąż za etnografa i muzeologa Zdzisława Szewczyka (1918-2004), wybitnego badacza terenowego, znawcę kultury ludowej, specjalizującego się w badaniach nad strojem ludowym. Mieli jedną córką Krystynę Dorotę, która ukończyła w 1985 r. studia z zakresu biologii i pracuje dziś na uniwersytecie w Antwerpii.
Bibliografia:
B. Drongh-Cieszyński, Jaworznianie znani i nieznani, [w:] „Jaworznicki Sokół” 2008, nr 3, s. 20-21;M. Zachorowska, Halina Maria Bittner-Szewczykowa (1923-2007). Etnograf, kustosz Muzeum Etnograficznego im. S. Udzieli w Krakowie, [w:] Etnografowie i ludoznawcy polscy. Sylwetki. Szkice biograficzne, pod red. A Spiss i E. Szurmby-Rysowej, Wrocław-Kraków 2010, s. 14-17; M. Zachorowska, Halina Bittner-Szewczykowa (1923-2007). [w:] „Lud” 2008, t. 92, s. 408-410; A. Jacher-Tyszkowa, Stulecie krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, Wrocław-Kraków 1998; M. Leś-Runicka, Historia szkolnej edukacji w Jaworznie do 1945 roku, Jaworzno 2004, s. 123, 135-136, 150.
Marek Grabski
