Botanik, mykolog, nauczyciel szkół średnich, pracownik naukowy Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie.
Urodziła się 26 września 1902 r. w Jaworznie jako jedno z trojga dzieci Bolesława Franciszka Kaweckiego i Krystyny Jadwigi z Abstorskich. Ojciec był urzędnikiem, kierownikiem działu księgowości Jaworznickich Gwareckich Kopalń Węgla. Matka pochodziła ze znanej jaworznickiej rodziny leśniczych, o korzeniach wywodzących się z czeskich Moraw. Zob. Abstorski Artur, Abstorski Franciszek.
Bolesława Kawecka rozpoczęła swoją edukację w lwowskiej szkole powszechnej, kończąc tam następnie siedem klas gimnazjum realnego prowadzonego przez Zofię Strzałkowską, znaną wówczas nauczycielkę, pisarkę i działaczkę społeczną. W 1920 r. wraz z rodziną przeniosła się do Krakowa, gdzie skończyła VIII klasę w I Prywatnym Gimnazjum Żeńskim Józefa i Marii Lewickich. Po maturze rozpoczęła studia na Uniwersytecie Jagiellońskim na Wydziale Filozoficznym. Jako kierunek wybrała biologię, specjalizując się, pod wpływem swojego profesora Kazimierza Roupperta (1885-1963), w badaniach nad pyłkami drzew owocowych. Podjęła jednocześnie pracę w Zakładzie Botaniki im. E. Jarczewskiego na Wydziale Rolniczym UJ. Na czwartym roku studiów, pracując jednocześnie zarobkowo, skończyła studium biologiczne. W 1927 roku obroniła rozprawę doktorską pt. Zmienność pyłków wiesiołków, przygotowaną pod kierunkiem prof. Władysława Szafera. Po obronie podjęła pracę w 1927 r. jako nauczycielka biologii i chemii w gimnazjum w Zbylitowskiej Górze pod Tarnowem. Jesienią tego samego roku podjęła pracę jako asystentka w Zakładzie Botaniki UJ prowadzonym przez prof. K. Roupperta. W 1933 r. przerwała pracę uniwersytecką i zajęła się opieką nad dziećmi, nie rezygnując jednak ze swoich badań nad grzybami pasożytującymi na roślinach. W trakcie urlopu uzyskała przed komisją egzaminacyjną uprawnienia dla nauczania z przedmiotów biologii i chemii w szkołach średnich.
W 1935 r. została członkiem Komisji Fizjograficznej Polskiej Akademii Nauk, kontynuując prace badawcze nad występowaniem grzybów głowniowych w Beskidzie Wyspowym. Podczas okupacji hitlerowskiej prowadziła nauczanie dla młodzieży w ramach tajnych kompletów szkół średnich. Wydała w tym czasie w podziemnej serii wydawniczej pt. Radź sobie sam książeczkę pt. Sto potraw z ziemniaków. W 1945 r. podjęła pracę etatowej nauczycielki biologii w VII Państwowym Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza w Krakowie. W 1951 r. przeszła do pracy w krakowskim VI Liceum Ogólnokształcącym im. T. Kościuszki, a w 1952 r. rozpoczęła pracę w II Liceum Ogólnokształcącym im. króla Jana III Sobieskiego, w którym pozostała do końca roku szkolnego 1957/1958. W latach 1953-1957 współpracowała z Uniwersytetem Jagiellońskim, prowadząc ze studentami ćwiczenia z metodyki biologii. W marcu 1957 r. została powołana przez Ministerstwo Oświaty na członka komisji programowej w zakresie biologii. Pracując w szkolnictwie średnim, publikowała artykuły popularnonaukowe i materiały dydaktyczne dla nauczycieli biologii. W styczniu 1958 r. została kontraktowym adiunktem w Katedrze Biologii na Wydziale Geograficzno-Biologicznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. W roku 1963 została mianowana przez Ministerstwo Oświaty członkiem komisji programowej dla studiów biologicznych w wyższych szkołach pedagogicznych. W tym samym roku, w oparciu o monograficzne opracowanie pt. Grzyby pasożytnicze Tatr, uzyskała stopień doktora habilitowanego, nadany przez Radę Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi UJ. W październiku 1964 r. została etatowym docentem w Katedrze Biologii WSP w Krakowie.
Rodzina: Bolesława Starmach była najstarszą z rodzeństwa. Miała dwóch braci: Włodzimierza i Zbigniewa Kaweckich, przyrodników z zamiłowania i wykształcenia. Zob. Kawecki Włodzimierz, Kawecki Zbigniew. W lutym 1928 r. wyszła za mąż za Karola Starmacha (1900-1988), kolegę ze studiów, później również światowej sławy ichtiologa i hydrobiologa. Małżeństwo miało syna Janusza i córkę Danutę.
W ślad swoich rodziców poszedł Janusz Starmach (1930-2013), ichtiolog, profesor UJ, wieloletni kierownik Zakładu Biologii Wód PAN.
Bolesława Starmach zmarła 20 sierpnia 1965 r. i została pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Bibliografia:
Bolesława Starmachowa [w:] Leksykon Profesorów Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej 1946-2006, (red.) J. Hampel, F. Kiryk, I.Pietrzkiewicz, Kraków, 2006, s. 533-534.; P. Köhler P., Bolesława Starmach (1902-1965) [w:] „Wiadomości Botaniczne”, 2006, nr 1-2, s. 31; J. Siemińska J., Bolesława Kawecka-Starmachowa (1902–1965) w 40 rocznicę śmierci, „Wiadomości Botaniczne”, 2006, nr 1-2, s. 43-46 ; Starmachowa Bolesława [ w:] Wyższa Szkoła Pedagogiczna w pierwszym piętnastoleciu rozwoju: 1946-1961, (red.) M. Tyrowicz., Kraków, 1965, s. 101.
Marek Grabski
