Oficer Wojska Polskiego, leśnik, komendant Związku Strzeleckiego w Jaworznie. W czasie okupacji organizator i komendant Tajnej Organizacji Wojskowej o kryptonimie „R”, przekształconej następnie w Związek Odwetu o kryptonimie „Jastrząb”.
Urodził się 18 lipca 1898 r. w miejscowości Warchoły w pobliżu miasteczka Nisko na Podkarpaciu, był synem leśnika Erwina i Anny z domu Kuczera, ojciec pochodził z Austrii. Arnold ukończył Gimnazjum im. Franciszka Józefa w Dębicy. W maju 1916 r. został zmobilizowany do armii austriackiej. Po ukończeniu Szkoły Oficerskiej w Opawie został przydzielony do 33 Pułku Piechoty na froncie rosyjskim, następnie walczył w obronie wybrzeży Czarnogóry. Był internowany w grudniu 1918 r. przez Ukraińców, natychmiast po zwolnieniu przybył do Krakowa, 4 stycznia 1919 r. ochotniczo wstąpił do Wojska Polskiego w stopniu chorążego. Służył w 12 Pułku Piechoty (PP), później 16 PP z Tarnowa, awansowany na stopień porucznika. W październiku 1921 r. zakończył czynną służbę wojskową, przechodząc do rezerwy (przydzielony do rezerwowego 74 PP). W tym samym miesiącu podjął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po pierwszym roku kontynuował naukę na Wydziale Rolniczo-Leśnym Uniwersytetu Poznańskiego, który ukończył w grudniu 1924 r., uzyskując stopień inżyniera nauk leśnych.
W 1925 r. zawarł związek małżeński z Marią Szeglowską urodzoną w Przecławiu. Mieli trzech synów: Kazimierza, Jerzego i Zbigniewa. Pracował w Lasach Państwowych na terenie województwa białostockiego.
Latem 1934 r. rozpoczął pracę w lasach Jaworznickich Komunalnych Kopalń Węgla Kamiennego, obejmując posadę leśniczego w Ciężkowicach – leśniczówka Jeziorki. Równocześnie rozpoczął działalność w Związku Strzeleckim. Założył Oddział Związku Strzeleckiego Jeziorki, a wkrótce został komendantem „Strzelca” w Jaworznie. W 1936 r. otrzymał rozkaz, by w oparciu o struktury związku utworzyć grupę dywersji pozafrontowej na terenie Jaworzna. Była to tajna akcja społeczno-wojskowa na obszarze DOK V Kraków, która miała na celu wzmocnienie ochrony i obrony rejonów przemysłowych kraju. Formacja ta podlegała II Zarządowi Sztabu Generalnego WP (wywiad wojskowy). Uzbrojenie dla grupy, czyli karabiny wojskowe i pistolety, stanowiły od tego czasu wyposażenie leśniczówki Jeziorki. Grupa jaworznicka wchodziła w skład rejonu Zagłębie, który w czerwcu 1939 r. został bezpośrednio podporządkowany sztabowi Armii „Kraków”. Pod koniec sierpnia Arnold Pregler otrzymał polecenie fortyfikacji leśniczówki Jeziorki. Po kampanii wrześniowej grupa dywersji pozafrontowej w Jaworznie przyjęła, zgodnie z wcześniejszymi instrukcjami, nazwę Tajna Organizacja Wojskowa o kryptonimie „R” i weszła w szeregi nowo powstałej Organizacji Orła Białego (OOB). Była to wojenna nazwa Związku Strzeleckiego. W nowej sytuacji zaangażowano ludzi czynnych w walkach dywersji pozafrontowej. Ponadto budowano szeregi z mężczyzn przeszkolonych wojskowo (leśnicy, pocztowcy, drużyna sanitarna itp.). W kwietniu 1940 roku zmieniono nazwę OOB na Związek Odwetu. Grupa jaworznicka otrzymała nowy kryptonim „Jastrząb” i podlegała ZWZ, a następnie AK. Na początku 1943 r. grupa „Jastrząb” liczyła około 50 żołnierzy, posiadała komórkę wywiadu na poczcie, warsztat produkujący miny i granaty, uczestniczyła w akcjach przerzutów granicznych. Ponadto Arnold Pregler udzielił schronienia ukrywającym się: podoficerowi Stanisławowi Strycharskiemu, a wiosną 1943 r. Michałowi Stożkowi, byłemu komendantowi Gwardii Ludowej PPS w powiecie chrzanowskim. Udzielił również pomocy partyzantom z Gwardii Ludowej PPR, dla których wystawił przepustki do lasu. Przypadkowe zatrzymanie przez Niemców Juliana Rembiechy, członka grupy PPR z Libiąża, przy którym znaleziono te przepustki, stało się bezpośrednim powodem rozpoczęcia akcji likwidacyjnej. Zob. Abstorski Franciszek.
Arnold Pregler aresztowany przez gestapo wraz z całą rodziną 5 lipca 1943 r. przebywał w więzieniu w Mysłowicach. Rozstrzelany został 29 listopada 1943 r. przy ścianie śmierci na terenie KL Auschwitz na podstawie wyroku sądu doraźnego. Żona Maria (1897-1943), nr obozowy 68930, zmarła w obozie Auschwitz II Birkenau 27 grudnia 1943 r., syn Kazimierz (1926-1945), nr obozowy 164158, przebywał na terenie obozu Auschwitz w bloku nr 7. Dnia 24 czerwca 1944 r. został przetransportowany do KL Buchenwald, gdzie otrzymał nr 62741, a następnie do obozu w Ellrich, gdzie zmarł 1 stycznia 1945 r. Udało się przeżyć dwóm najmłodszym synom: Jerzemu Preglerowi (1928-1986) – przebywał w obozie Freistadt, natomiast najmłodszy Zbigniew Pregler (1930-1998) został umieszczony w obozie dla dzieci w Pogrzebieniu, a następnie w Goszycach oraz Katscher. Według hitlerowców Arnold Pregler musiał być przykładnie i pokazowo ukarany, ponieważ został oficerem Wojska Polskiego i uczestnikiem polskiego ruchu oporu, mimo że był z pochodzenia Austriakiem.
W 2017 r. uchwałą Rady Miasta Jaworzna ulica przebiegająca w pobliżu leśniczówki Jeziorki, otrzymała imię Arnolda Preglera.
Bibliografia:
Czech D.: Kalendarz wydarzeń w KL Auschwitz. Oświęcim 1992, s. 569; Ruch oporu w rejencji katowickiej 1939-1945. Wybór dokumentów. Oprac. Boda-Krężel Z., Warszawa 1972, s. 175, 185; Pluta-Czachowski K.: Organizacja Orła Białego. Warszawa 1987, s. 47, 54, 66, 177; B. Werner-Pędzikiewicz “Drozd”, Ruch Oporu w okupowanym Jaworznie 1939-1945, Jaworzno, 1995 s. 71-72; Niekrasz J. Z dziejów Armii Krajowej na Śląsku, Katowice, 1993 s. 81, 121-122, 132; Kronika prowincyonalna. Gazeta Lwowska 1918, nr 157; Grażyna Gut, Jerzy Gut, Historia Jeziorek, Jaworzno [bibliogr.], 2019 s. 69-89; B. Kubisz, Armia Krajowa, Warszawa, 2015 s. 5, 30; Jaworzno. Zarys dziejów w latach 1939-1990, pod red. J. Zawistowskiego, Jaworzno 1996 s. 48-49; Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.-Oddział Jaworzno archiwum sygn. 33/Jastrząb 7/1; 34/Jastrząb/1; 162/Jastrząb/1; AK/Grupa leśna-VI/1; Instytut Polski i Muzeum im. W. Sikorskiego w Londynie, sygn. A.44.249/1 – Dziennik Zarządzeń i Rozkazów Zarządu i Komendy Powiatowej Związku Strzeleckiego w Chrzanowie w 1935 r.; Centralne Archiwum Wojskowe, Akta personalne sygn. AP 3675, 3708, 4871, 14509; Sterbeurkunde, Standdesamt II Auschwitz CLXXIX86/1943; Archiwum UP w Poznaniu, Aktapersonalne A. Pregler.
Grażyna Gut, Jerzy Gut
