Starosta lipowiecki i wawrzeńczycki, architekt amator. Założyciel kaplicy św. Krzyża, pierwszej placówki kościelnej w Jeleniu.
Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej herbu Świenczyc, syn Jakuba sekretarza królewskiego i Katarzyny z Boronowskich. Piastował w 1680 r. urząd sekretarza królewskiego, rok później został notariuszem metryki koronnej. W latach 1682-1694 przeszedł na służbę do biskupa krakowskiego Jana Małachowskiego, był podskarbim jego dworu oraz starostą lipowieckim i wawrzeńczyckim. Poza tym posiadał wsie dziedziczne w powiecie siewierskim: Gołąsza, Sądowie i Zawada. Własnym kosztem wystawił kościół św. Bartłomieja w Ludwinowie pod Krakowem; ufundował osadzenie zgromadzenia prezentek przy kościele św. Jana w Krakowie. Po amatorsku zajmował się architekturą. Do jego dzieł należą projekty ołtarza głównego, balustrady przed nim, kraty i okna oratorium oraz portal wychodzący do zakrystii w kościele wizytek w Krakowie. Zaprojektował również epitafium swoich rodziców znajdujące się w kościele św. Floriana w Krakowie.
Będąc starostą lipowieckim zainteresował się Jeleniem, wsią, która należała do klucza lipowieckiego. Upodobał sobie tę miejscowość, wybudował rezydencję zwaną zameczkiem, z własnym herbem Świenczyc (jeleń w skoku) na frontonie. Nawiązał przy tym serdeczne kontakty z jaworznickim proboszczem, ks. Aleksandrem Grocholickim, oraz sąsiadami: w Byczynie dzierżawcą folwarku Franciszkiem Locci, bratem Augustyna Locci, sławnego architekta w służbie królewskiej w Warszawie, a za Przemszą, w Dziećkowicach, z rodziną Pinoccich, krewnych pana Franciszka Locci z Byczyny. Wszyscy stanowili grupę zaprzyjaźnionych sąsiadów, którzy prawdopodobnie zakupili i sprowadzili w latach 1690- 1700 obraz Matki Boskiej Passawskiej ze szkoły włoskiej do kościoła parafialnego św. Wojciecha w Jaworznie. Zob. Grocholicki Aleksander .
Natomiast samodzielną inicjatywą Grabiańskiego była prywatna fundacja kościelna w 1691 r., którą, zgodnie ze zwyczajem tamtej epoki, stworzono dla upamiętnienia fundatora i zapewnienia mu wiecznego zbawienia. Ludwik Grabiański w akcie fundacyjnym zapewnił sobie odprawianie dwóch mszy w tygodniu, w jego intencji oraz w intencji jego żony Marianny. Fundator zbudował w Jeleniu, obok swojej rezydencji, kaplicę pw. św. Krzyża, którą konsekrowano w dniu 5 listopada 1691 r., a dzień dedykacji ustalono na pierwszą niedzielę po 5 listopada. Był to murowany budynek: dwa wejścia od strony południowej i północnej, cztery duże okna i dobudowana zakrystia, dach pokryty gontem, z kopułką na sygnaturkę i żelazny krzyż. Kaplica miała ustaloną tzw. prebendę, czyli stanowisko dla kapłana. Koszty utrzymania duchownego i kaplicy zostały zapewnione. Na dziedzicznych wsiach Grabiańskiego: Sądowie, Gołąszy i Zawadzie, położonych w Księstwie Siewierskim, ustalono tzw. wieczysty zastaw. Po wieczne czasy, corocznie, właściciele tych wsi mieli płacić 420 zł na utrzymanie kapłana i kaplicy w Jeleniu. Regularna wypłata była realizowana do 1795 r.
Jeleńska kaplica była małym kościółkiem, miała trzy ołtarze: główny – z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego, wykonaną z drewna i pomalowaną złotą farbą, a cyborium – czerwoną oraz ołtarze boczne: pw. Najświętszej Marii Panny i pw. św. Rodziny, obydwa nie były konsekrowane. Ponadto, drewniana, błękitna ambona i chór z pięciogłosowymi organami uzupełniały wyposażenie kaplicy. W zakrystii umieszczono paramenty kościelne – naczynia i sprzęt liturgiczny, biblioteka ksiąg liturgicznych w postaci mszałów, rytuałów i egzemplarzy ewangelii. Obok kaplicy, przy drodze publicznej, był mały budynek mieszkalny dla kapłana oraz zabudowania gospodarcze. W ten sposób we wsi Jeleń powstała pierwsza świątynia, co ułatwiło miejscowej ludności uczestnictwo w nabożeństwach m.in w intencjach fundatorów,
jednak tylko w dni robocze (w niedzielę i święta należało udać się do kościoła w Jaworznie). Kapłani z Jelenia nie mieli żadnych duszpasterskich obowiązków wobec mieszkańców. Zastrzeżono i bardzo dokładnie pilnowano, aby jelenianie przyjmowali sakramenty wyłącznie od księży z kościoła św. Wojciecha w Jaworznie. W akcie fundacyjnym wyraźnie zapisano, by kapłana z Jelenia nie czynić darmowym wikarym głównej parafii. Kaplica św. Krzyża była pierwszą świątynią we wsi Jeleń, ale jako oddzielna parafia powstała dopiero w 1914 r.
Bibliografia:
O. Zagórowski, Grabiański Ludwik Mikołaj, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 8, Kraków (1939-1946), s. 464-465; M. Leś-Runicka, Historia Jaworzna do 1795 roku, Jaworzno 2011, s. 153, 165-168; eadem, Kościół czy kaplica, „Co tydzień” 2000, nr 37, s. 29; eadem, Fundacja w Jeleniu, „Co tydzień” 2003, nr 8, s. 17; eadem, Kościół w Jeleniu, „Co tydzień” 2013, nr 47, s. 26; eadem, Włosi w Jaworznie, „Co tydzień” 2012, nr 25, s. 11; Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (dalej: AKMK), Akta parafii Jaworzno, sygn. APA- 74, AKMK, Fundacja prebendy w Jeleniu; AKMK, Akt fundacyjny kaplicy św. Krzyża w Jeleniu.
Maria Leś-Runicka
