Asystent i lektor łaciny w katedrze filologii klasycznej Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, żołnierz kampanii wrześniowej 1939 roku, porucznik Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, kawaler orderu Virtuti Militari.
Urodził się w Byczynie 16 sierpnia 1910 r., w rodzinie Józefa i Marii z Michalików. Ojciec przepracował wiele lat w jaworznickich kopalniach, w charakterze robotnika. Poza tym rodzina miała niewielkie gospodarstwo rolne. Baranowie żyli w skromnych warunkach. Władysław był piątym, najmłodszym z żyjących dzieci. Edukację zaczął od szkoły ludowej w Byczynie, na stopniu średnim kontynuował naukę w gimnazjum księży Salezjanów, później ukończył gimnazjum humanistyczne im. St. Konarskiego w Oświęcimiu. Maturę zdał w czerwcu 1931 r. z wynikiem dostatecznym, oceny dobre osiągając jedynie z religii i języka niemieckiego. Trzeba pamiętać o jego trudnej sytuacji materialnej – najbliższa rodzina niewiele mogła mu pomóc. Musiał pracować i zapewnić sobie minimalne środki utrzymania. Pomimo trudności podjął studia wyższe i był bardzo dobrym studentem Uniwersytetu Jagiellońskiego, gdzie w latach 1933-1937 studiował filologię klasyczną na Wydziale Filozoficznym. Uczęszczał na wykłady słynnych profesorów: Seweryna Hammera, Leona Sternbacha, Kazimierza F. Kumanieckiego, Tadeusza Sinki. Ten ostatni był promotorem jego pracy magisterskiej, napisanej po łacinie, która została bardzo dobrze oceniona. Po ukończeniu studiów w 1937 r. został asystentem na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie i lektorem łaciny w katedrze filologii klasycznej.
W zakresie wojskowym odbył służbę czynną i ćwiczenia rezerwy oficerskiej piechoty w Zambrowie. Otrzymał stopień podporucznika rezerwy, dowódcy plutonu strzelców. Opinia przełożonych brzmiała: inteligencja bardzo duża, bardzo zdolny, bardzo energiczny, charakter trochę popędliwy. Zmobilizowany do 12 Pułku Piechoty, przebył całą kampanię wrześniową 1939 r. Podobno przez trzy tygodnie nie mógł zdjąć butów i potem żartobliwie mówił, że tylko odciski stóp wyniósł z wolnej Polski. Został internowany na Węgrzech w obozie oficerskim w Győr, stamtąd dostał się do polskiej armii na obczyźnie. W październiku 1941 r. walczył pod Tobrukiem. Był wtedy oficerem 2 Batalionu Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich. Gdzieś na szlaku Karpatczyków w północnej Afryce, pod Tobrukiem lub Ghazalą, otrzymał Order Virtuti Militari V klasy. Po reorganizacji w maju 1942 r., z nową jednostką, 3 Dywizją Strzelców Karpackich, w stopniu porucznika, jako dowódca 1 Kompanii 4 Batalionu, wyruszył na front włoski. Znany był ze swego umiłowania klasycznej literatury, w żołnierskim plecaku nosił zawsze tomik Owidiusza, który był przy nim również w chwili jego bohaterskiej śmierci.
Zginął pod Monte Cassino w czasie natarcia na wzgórze 593, 17 maja 1944 r. W tym natarciu korpus oficerski 4 Batalionu stracił wielu oficerów. Na dziewiętnastu biorących udział w walce poległo dziesięciu, a czterech odniosło rany. Władysław Baran został pochowany na cmentarzu żołnierzy 2. Korpusu Polskiego. Dla upamiętnienia bohaterskiego rodaka w Byczynie nadano jego imię jednej z ulic, w pobliżu miejsca jego urodzenia.
Bibliografia:
Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich. Spis żołnierzy, [Londyn] [1967?], s. 29; Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich w dziesięciolecie jej powstania, Londyn 1951, s. 63, 139-142; M. Młotek, Trzecia Dywizja Strzelców Karpackich, t. I, Londyn 1978, s. 318; N. Sądek, Dzień „D”, [w:] Z księgi szarych dni, s. 46; N. Sądek, Fanslau, [w:] Z księgi szarych dni, s. 56; J. Bielatowicz, Brygada Karpacka, Rzym 1947; M. Wańkowicz, Bitwa o Monte Cassino, Warszawa 2009; T. Radwański, Karpatczykami nas zwali, Warszawa 1978; Z. Wawer, Monte Cassino, Warszawa 2019; M. Leś-Runicka, Żołnierskie losy, [w:] Byczyna na starej fotografii 1933-1977, Jaworzno 2015, s. 22-23; Muzeum Miasta Jaworzna, Księgi metrykalne parafii Jaworzno; Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Katalogi studentów Wydziału Filozoficznego UJ w latach 1933-1937, sygn. WF-II-453,461,465; Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, sygn. I.481., B.1250.
Maria Leś – Runicka
